وظایف آزمایشگاه کنترل کیفیت (QC):
آزمایشگاه QC یک وظیفه اصلی دارد و آن هم جمع آوری و گزارش اطلاعات واقعی به منظور گرفتن تصمیمات مستدل می باشد.
آزمایشگاه QC میتواند به سؤالات زیر پاسخ دهد:
آیا مواد اولیه همان چیزی است که تامین کننده میگوید؟ و آیا همان چیزی است که برای آن هزینه کرده اید؟
آیا شرایط ضروری شما را برای فرایند و ثبات آن تامین میکند؟
آیا شرایط مورد نیاز برای داشتن یک فرآیند بهینه و یکنواخت را دارا هست؟
آیا ماده یک فروشنده جدید با ویژگیهای مادۀ فعلی مورد استفاده تطبیق می کند؟
آیا تولید یکنواخت است؟
آیا محصول ساخته شده از نظر وزن و کیفیت، در تمام قطعات تولیدی یکسان است؟
چگونه بایستی مواد را بکار گرفت؟
برای هر قطعه چقدر ماده مصرف می شود؟
آیا فرآیند مورد استفاده در ساخت قطعه، اقتصادی است؟
آیا انجام یک تغییر خاص در تولید منجر به کاهش قیمت و یا افزایش کیفیت می شود یا خیر؟
آیا تجهیزات تولید برای ساخت محصولی با کیفیت مناسب هستند؟
همچنین یک آزمایشگاه QC ممکن است وظایف دیگری را نیز بر عهده داشته باشد:
-ارزیابی ،محصول تجهیزات و یا فرآیندهای جدید
– انجام آزمونهای ایمنی
-آماده سازی نمونه برای انجام آزمونهای خاص در خارج از شرکت
آزمایشگاه میتواند کارهای ذیل را انجام دهد:
۱- آزمونهای طراحی
۲-اطلاعات اقتصادی محصول
۳- تخمین هزینه محصول جدید
قبل از برپایی آزمایشگاه QC شما باید انتظارات خود را از این آزمایشگاه برآورد نمایید.
نیاز شرکت ها متفاوت است و تولیدات آنها محصولات حسـاس بـا کـاربرد هوافضا تا محصولات غیر حساس دیگر را شامل میشود بنابراین نمی توان یک چینش یا فهرست یکسان از تجهیزات را برای برپایی آزمایشگاه QC پیشنهاد نمود.
ویژگیهای یک آزمون QC مناسب
یک روش آزمون مجموعه ای از فعالیتهاست که در آن تمام عوامل موثر بر نتیجه آزمون ثابت نگاه داشته میشوند تا نتیجه تکرارپذیر باشد.
برخی ویژگی های یک آزمون خوب عبارت است از:
از نتایج آزمون اطلاعاتی حاصل شود که برای تعیین کارایی یک محصول در کاربرد مورد نظر ضروری است.
در شرایط معین، هر چند بار این آزمون تکرار شود نتیجه یکسانی از آن حاصل می شود.
مواد، نتایج یکسانی بدست می آورند.
افراد مختلف و یا گروهی از افراد با انجام آزمون در شرایط تعیین شده و با همان مواد، نتایج یکسانی بدست می آورند.
– نتایج آزمون مستقیم یا غیر مستقیم به خاصیت مورد ارزیابی مربوط می شوند.
الزامات و وظایف اصلی آزمایشگاه
یک آزمایشگاه QC از یک اطاق با دمای کنترل شده و با نور خوب شروع می شود.
وجود یک سینک دارای آب گرم و سرد پریز برق برای تجهیزات آزمون قفسه و نیز یک میز در این آزمایشگاه ضروری است.
اولین وظیفه آزمایشگاه QC نگهداری اطلاعات است. شما باید اطلاعات را جمع آوری کرده آنها را ثبت نموده و به نحوی تنظیم نمایید که برای تصمیم گیری قابل استفاده باشند.
روش اقتصادی برای اینکار استفاده از مواد و کاغذ است. اگر حجم اطلاعات ثبتی زیاد باشد بایستی از یک کامپیوتر شخصی استفاده نمود.
برنامه های صفحه گسترده مانند Excel برای این منظور بسیار مفیدند.
یک آزمایشگاه QC باید لیستی از موارد ذیل در اختیار داشته باشد:
مواد اولیه مورد استفاده در کارخانه به همراه تامین کنندگان آن شامل تلفنهای بخش فروش و نیز فنی.
– موسسات صنعتی و آزمایشگاهی به منظور اخذ پاسخ سؤالات احتمالی
– گزیده ای از مراجع مورد نیاز مانند کتاب مشاغل شهری که آزمایشگاه در آن مستقر است.
– برگ مشخصات (Data Sheet) و راهنمای فرآیند همۀ تامین کنندگان مواد اولیه.
آزمایشگاه بایستی در حد امکان مجلات صنعتی منتشره در زمینه فعالیت شرکت را مشترک باشد اشتراک برخی از این مجلات برای فعالان در صنعت رایگان است.
بایستی مجموعه ای از تمام روشهای آزمونی که در آزمایشگاه استفاده می شوند، گردآوری .شود آزمایشگاه QC بایستی برای گزارش ،اطلاعات، یک سیستم طراحی نماید.
این سیستم شامل فرمهای ساده ای است که مشخصات و ویژگی های هر بار است. آزمون در آن ثبت شده و قابل مرور است.
وقتی یک ماده ای توسط شرکت خریداری میشود باید چند مرحله کنترل کیفیت در مورد آن انجام گیرد.
جزئیات این کار به قطعه ای که از آن مواد ساخته می شود و نیز انتظاراتی که از قطعه میرود بستگی دارد.این مراحل از ساده ترین آزمون ها تا پیچیده ترین را شامل میشود.
ثبت اطلاعات شما باید وقتی که یک محصول و یا ماده اولیه را دریافت می کنید، اطلاعات آن را ثبت نمایید این اطلاعات شامل موارد ذیل است:
– کد ماده شماره تولید (batch number) تاریخ تولید، تاریخ دریافت و شماره قطعه اگر موجود باشد.
– اگر مشخصاتی برای یک ماده اولیه تنظیم شده ،است بایستی به همراه محدوده دقت آن ذکر شود.
-اگر برگ مشخصاتی همراه مواد وجود داشته باشد بایستی با مشخصات استاندارد و نتایج محموله های قبلی مقایسه شود.
بازرسی چشمی
ساده ترین بازرسی بازرسی چشمی است این بازرسی شامل موارد ذیل است:
– بازرسی ظرف مواد از نظر هرگونه صدمه و یا تورم یا نشت.
باز کردن ظرف و نگاه کردن به مواد از نظر شباهت ظاهری به مواد قبلی مانند رنگ و شفافیت، عدم وجود آلودگی و مواد زائد، آب.
تذکر: رنگ رزینها ممکن است در هر دفعه تولید متفاوت باشد. اگر تفاوتی مشاهده کردید، با تامین کننده مطرح کنید نتایج بازرسی چشمی بایستی ثبت شود.
ظرف را هم بزنید و با حالت اولیه گزارش شده مقایسه کنید تا مبادا ته نشینی در آن اتفاق افتاده باشد.
تذکر: گاهی ته نشینی طبیعی است. در اینصورت مواد بایستی قبل از مصرف مخلوط شوند.
از ماده نمونه برداری کرده، در یک ظرف مناسب قرار دهید. آنرا علامت گذاری کرده، کد، تاریخ تولید و دریافت آنرا ثبت نمایید این ماده را برای آزمون و بررسیهای بعدی تا مدت ۹۰ روز نگاه دارید.
تذکر: رزین پلی استر بایستی در ظرفهای مات و در دمای ۲۳°C و یا کمتر ذخیره شود.
معرفی آزمونهای پایه و تجهیزات مورد نیاز
در این بخش آزمونهای پایه ای که ممکن است روی کامپوزیتهای پلیمری انجام شود و نیز تجهیزات مورد نیاز معرفی میشوند انتخاب نهایی آزمون ها در اختیار تولید کننده می باشد.
تجهیزاتی که در اینجا شرح داده میشود به عنوان نمونه ذکر می شوند و امکان استفاده از سایر دستگاه ها وجود دارد.
(الف) آزمونهای مربوط به کاتالیست کاتالیست در مقادیر بسیار کم مصرف میشود ولی نقش بسیار مهمی دارد. در اینجا تنها دو آزمون پایه وجود دارد که امکان انجام آن در آزمایشگاههای کوچک وجود دارد.
– واررسی چشمی
شفافیت کاتالیست را از نظر وجود هرگونه ذره کریستال و تیرگی بررسی نمایید.
در صورت وجود موارد فوق ابتدا با تأمین کننده مواد تماس بگیرید.
– واکنش پذیری
همواره بایستی واکنش پذیری هر کاتالیست جدید با کاتالیست قبلی در رزین مشابه و با فرمولاسیون یکسان مقایسه شود این کنترل به دلیل حساسیت موضوع می بایستی بسیار دقیق صورت گیرد.
ژل پخت و پیک گرما
برای این آزمون شما به لیوان کاغذی لیوان عایق کاری شده، ترازو با دقت ۰/۱ گرم و دماسنج با دقت 0.5 نیاز دارید.
توضیح این آزمون در ادامه خواهد آمد.
ب) آزمونهای مربوط به ژل کوتها
زمان ژل (ژل تایم)
اندازه گیری زمان ژل را میتوان با روشهای ارزان ولی با دقت ۲± دقیقه در مورد ژل تایم های کوتاه انجام داد.
این دقت در مورد ژل تایمهای طولانی( بیشتر از ۲۰ دقیقه)در محدوده ۵± دقیقه خواهد بود.
وقتی هزینه بیشتری برای تجهیزات انجام شود دقت افزایش می یابد و در بسیاری اوقات با یک دستگاه تعداد زیادی آزمون انجام می شود.
تجهیزات مورد نیاز: زمان سنج و یا زمان سنج (get time)
دماسنج دقیق، لیوان کاغذی، ظرف شیشه ای ،مدرج لیوان مدرج بر حسب cc یا ml سرنگ، ترازو، اسپاتول میله همزن و حمام آب.